Περισσότεροι από ένας στους δύο πάσχοντες από διαβήτη παρουσιάζουν βλάβες στα μάτια εξαιτίας του αυξημένου σακχάρου, αλλά οι μισοί δεν το γνωρίζουν γιατί δεν κάνουν προληπτικό οφθαλμολογικό έλεγχο. Ωστόσο η προσβολή των ματιών από το σάκχαρο είναι πολύ σοβαρή και οι παθήσεις που αναπτύσσονται μπορεί να κοστίσουν την όραση, εάν δεν γίνει εγκαίρως η απαιτούμενη θεραπεία.
Όταν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα μένουν υψηλά για πολύ καιρό μπορεί να προκαλέσουν βλάβες σε πολλά όργανα και ιστούς, συμπεριλαμβανομένων των ματιών και των αιμοφόρων αγγείων τους», εξηγεί ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Δρ. Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, καθηγητής Οφθαλμολογίας Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης, NYU Medical School.
«Αυτό έχει ως συνέπεια την ανάπτυξη διαβητικής οφθαλμοπάθειας, δηλαδή μιας σειράς οφθαλμικών παθήσεων οι οποίες είναι συνέπειες του διαβήτη. Οι παθήσεις αυτές είναι κυρίως η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, το διαβητικό οίδημα της ωχράς, ο καταρράκτης και το γλαύκωμα. Μπορεί επίσης να υπάρξει απόφραξη στην κεντρική φλέβα του αμφιβληστροειδούς ή σε κάποιον κλάδο της».
Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια αναπτύσσεται όταν διογκώνονται, αναπτύσσουν διαρροή (διαφυγή) ή αποφράσσονται τα αιμοφόρα αγγεία του αμφιβληστροειδούς χιτώνα. Μπορεί επίσης να αναπτυχθούν μη-φυσιολογικά αιμοφόρα αγγεία στην επιφάνεια του χιτώνα.
Οι πάσχοντες από οποιαδήποτε μορφή διαβήτη (τύπου 1, τύπου 2, διαβήτη κυήσεως) έχουν αυξημένο κίνδυνο αμφιβληστροειδοπάθειας. Όσο περισσότερα χρόνια πάσχουν από διαβήτη, τόσο περισσότερο κινδυνεύουν.
Υπολογίζεται ότι το τουλάχιστον 45% των πασχόντων από διαβήτη έχουν κάποιου βαθμού διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, αλλά μόνο οι μισοί το γνωρίζουν. Έτσι, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια αποτελεί την συχνότερη αιτία νέων περιπτώσεων τύφλωσης στα άτομα ηλικίας 20-74 ετών.
Ειδικά οι γυναίκες με διαβήτη κύησης μπορεί να παρουσιάσουν ταχείας έναρξης ή επιδείνωσης διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια.
Το διαβητικό οίδημα της ωχράς κηλίδας αναπτύσσεται όταν συσσωρεύεται υγρό στον αμφιβληστροειδή, το οποίο προκαλεί διόγκωση στην ωχρά κηλίδα. Η ωχρά κηλίδα είναι ένας σχηματισμός κοντά στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς και είναι υπεύθυνη για την κεντρική όραση.
Το οίδημα της ωχράς μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια της όρασης. Στην πραγματικότητα αποτελεί τη συνηθέστερη αιτία απώλειας της όρασης στους πάσχοντες από διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια.
Υπολογίζεται ότι περίπου οι μισοί ασθενείς με διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια θα αναπτύξουν οίδημα της ωχράς. Αν και το οίδημα εμφανίζεται συχνότερα στις προχωρημένες μορφές της νόσου, μπορεί να εμφανιστεί και σε πρωιμότερα στάδιά της.
Ο καταρράκτης είναι το θόλωμα του φακού του ματιού, το οποίο μπορεί να προκληθεί (και) από τα επίμονα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Όταν αναπτυχθεί καταρράκτης, απαιτείται χειρουργική επέμβαση για να αντικατασταθεί ο θολωμένος φακός.
Οι πάσχοντες από διαβήτη έχουν έως και πενταπλάσιες πιθανότητες εκδήλωσης καταρράκτη, σε σύγκριση με όσους έχουν φυσιολογικά επίπεδα σακχάρου. Επιπλέον, συχνά παρουσιάζουν τη νόσο νωρίτερα απ’ ό,τι οι υγιείς συνομήλικοί τους.
Όσον αφορά το γλαύκωμα, αυτό αναπτύσσεται εξαιτίας βλάβης στο οπτικό νεύρο η οποία οδηγεί σε μη αναστρέψιμη απώλεια της όρασης. Υπολογίζεται ότι ο διαβήτης διπλασιάζει τις πιθανότητες αναπτύξεως γλαυκώματος.
Ακόμα, όμως, κι αν ο διαβήτης δεν προκαλέσει κάποια πάθηση στα μάτια, μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα όρασης. «Αν τα επίπεδα σακχάρου παρουσιάζουν απότομες αυξομειώσεις, μπορεί να αλλάξουν το σχήμα του κρυσταλλοειδούς φακού του ματιού, προκαλώντας θόλωμα της όρασης», εξηγεί ο Δρ. Κανελλόπουλος. «Ευτυχώς η όραση συνήθως επανέρχεται όταν σταθεροποιηθεί το σάκχαρο. Το υψηλό σάκχαρο μπορεί επίσης να οδηγήσει σε λανθασμένη συνταγογράφηση διορθωτικών γυαλιών, γι’ αυτό και συνιστούμε στα άτομα με διαβήτη να ρυθμίζουν το σάκχαρό τους πριν πάνε στον οφθαλμίατρο για νέα γυαλιά».
Τι να κάνετε
Τα καλά νέα είναι ότι μπορεί να αποτραπεί το σχεδόν 90% των βλαβών στα μάτια και στην όραση λόγω του διαβήτη, σύμφωνα με τα αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου & Πρόληψης Ασθενειών (CDC).
«Το κλειδί της πρόληψης είναι η καλή ρύθμιση του σακχάρου σε συνδυασμό με τον προληπτικό οφθαλμολογικό έλεγχο, ο οποίος απαραιτήτως πρέπει να γίνεται μία φορά τον χρόνο», εξηγεί ο Δρ. Κανελλόπουλος. «Δυστυχώς, από μελέτες έχουμε δει ότι το 60% των ασθενών με διαβήτη δεν ελέγχουν την όρασή τους, με συνέπεια να υφίστανται ανήκεστες βλάβες σε αυτήν».
Ο ετήσιος προληπτικός οφθαλμολογικός έλεγχος είναι πολύ σημαντικός διότι στα αρχικά στάδιά τους, οι διαβητικές παθήσεις των ματιών σπανίως προκαλούν συμπτώματα. Είναι, επομένως, ορατός ο κίνδυνος να γίνουν αντιληπτές από τον ασθενή όταν η όρασή του θα έχει πληγεί ανεπανόρθωτα. Αν όμως πηγαίνει τακτικά στον οφθαλμίατρο, εκείνος θα αντιληφθεί εγκαίρως τυχόν πρόβλημα και θα αρχίσει νωρίς η κατάλληλη θεραπεία που μπορεί να διαφυλάξει την όραση.
Εκτός από τον ετήσιο οφθαλμολογικό έλεγχο, οι ασθενείς με διαβήτη πρέπει επίσης να ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση και τη χοληστερόλη τους, καθώς και να αποφεύγουν το κάπνισμα. Και αυτό, διότι τόσο η υπέρταση και η αυξημένη χοληστερόλη, όσο και το κάπνισμα, αυξάνουν τον κίνδυνο οφθαλμοπάθειας και απώλειας της όρασης.
Απαραίτητο είναι, τέλος, να γυμνάζονται συστηματικά, διότι η συχνή φυσική δραστηριότητα βοηθάει τα μάτια να διατηρούνται υγιή και συμβάλλει στη ρύθμιση του διαβήτη, καταλήγει ο Δρ. Κανελλόπουλος.
