Tα είδη της ημικρανίας και πώς να τα αντιμετωπίσεις

0
764

Αν και δεν ξέρουμε όλες τις λεπτομέρειες για το πως προκαλείται η ημικρανία, η ιατρική άποψη σήμερα είναι ότι ο εγκέφαλος των ανθρώπων με ημικρανία είναι λίγο διαφορετικός από των υπολοίπων ανθρώπων και, συγκεκριμένα, είναι πιο «ευαίσθητος» σε κάποια εξωτερικά ερεθίσματα.

Έτσι, ένα ερέθισμα που σε κάποιον άνθρωπο χωρίς ημικρανία δεν θα προκαλούσε καμία αντίδραση, σε έναν άνθρωπο με ημικρανία μπορεί να προκαλέσει μία έντονη αντίδραση, δηλαδή μία κρίση ημικρανίας (με πόνο και όλα τα άλλα συμπτώματα).

 

Αν και η ιατρική έρευνα πάνω στο θέμα βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, είναι κοινή πεποίθηση ότι αυτή η «υπεραντιδραστικότητα» του εγκεφάλου των ανθρώπων με ημικρανία οφείλεται σε γενετικούς λόγους, δηλαδή, στα γονίδια μας (δείτε παρακάτω: Γονίδια και ημικρανία).

Σε κάθε περίπτωση, η ημικρανία είναι μία οργανική (ή αλλιώς σωματική) πάθηση, με την ίδια έννοια που το άσθμα και ο διαβήτης είναι οργανικές παθήσεις, και όχι μία ψυχική πάθηση. Ένας μεγάλος μύθος λοιπόν που πρέπει πλέον να καταρριφθεί είναι ότι «η ημικρανία οφείλεται σε ψυχολογικούς λόγους».

Πολλοί άνθρωποι με ημικρανία ζουν για χρόνια με το στίγμα ότι είναι ψυχικά ασταθείς. Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, η ημικρανία είναι μία οργανική πάθηση που οφείλεται στο ότι οι άνθρωποι με ημικρανία έχουν κάτι διαφορετικό στη βιοχημεία και τη φυσιολογία του εγκεφάλου τους, όχι επειδή έχουν ψυχολογικά προβλήματα ή επειδή δεν ξέρουν πώς να χειριστούν την ψυχολογική πίεση. Σε μερικές περιπτώσεις ανθρώπων, μπορεί πράγματι το άγχος να παίζει ρόλο εκλυτικού παράγοντα, όμως δεν προκαλεί την ημικρανία. Για να γίνει περισσότερο κατανοητό αυτό, ένα απλό αντίστοιχο παράδειγμα σωματικής πάθησης που μπορεί να πυροδοτείται από το άγχος είναι ο επιχείλιος έρπητας, που μπορεί πράγματι να εμφανιστεί μία υποτροπή του αν υπάρξει άγχος, αλλά ασφαλώς δεν οφείλεται σε αυτό!

Γονίδια και ημικρανία

Η προδιάθεση για ημικρανία οφείλεται στα γονίδια μας.

Αν και, όπως προαναφέρθηκε, μέχρι σήμερα δεν έχουν εντοπιστεί συγκεκριμένα γονίδια παρά μόνο για κάποια σπάνια ειδική μορφή ημικρανίας (για την ονομαζόμενη «οικογενή ημιπληγική ημικρανία»), η ιατρική κοινότητα πιστεύει ότι η προδιάθεση για ημικρανικές κρίσεις είναι «χαραγμένη» στο γενετικό υλικό, δηλαδή στα γονίδια, των ανθρώπων με ημικρανία. Εξάλλου, αποτελεί συχνή διαπίστωση ότι οι περισσότεροι άνθρωποι με ημικρανία έχουν κάποιον γονιό ή κάποιον άλλο συγγενή με ημικρανία.

Αν και διάφοροι παράγοντες (εκλυτικοί παράγοντες), όπως ορισμένα τρόφιμα, ο καιρός, η ψυχική πίεση μπορούν να προκαλέσουν έκλυση μίας κρίσης στους ανθρώπους με ημικρανία, αυτοί οι παράγοντες δεν προκαλούν την ημικρανία από μόνοι τους: οι εκλυτικοί παράγοντες μπορούν να φέρουν κρίσεις ημικρανίας μόνο στους ανθρώπους που είναι προδιαθεμένοι για να έχουν τέτοιες κρίσεις. Η προδιάθεση για ημικρανία είναι επομένως, τουλάχιστον μέχρι ενός ορισμένου βαθμού, κληρονομική και οφείλεται πιθανώς στις γενετικές αλλαγές που περνούν από τους γονείς στα παιδιά.
Ανάμεσα σε ανθρώπους που έχουν τον σπάνιο τύπο ημικρανίας που ονομάζεται «οικογενής ημιπληγική ημικρανία» έχει αποδειχθεί ότι πολλοί έχουν μεταλλάξεις (ή αλλιώς μεταλλαγές, δηλαδή αλλαγές του γενετικού υλικού) σε κάποιο από τρία συγκεκριμένα γονίδια. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν κρίσεις ημικρανίας παρόμοιες με εκείνες των περισσότερων άλλων ανθρώπων, εκτός από το ότι έχουν συχνά μια παρατεταμένη φάση αύρας, που περιλαμβάνει αδυναμία στο μισό του σώματος (χέρι, πόδι, ίσως και πρόσωπο). Οι μεταλλαγές των γονιδίων που προκαλούν την ημιπληγική ημικρανία έχουν ως αποτέλεσμα αλλαγή στη δομή ή λειτουργία πρωτεϊνών που σχετίζονται με τις ηλεκτρικές ιδιότητες των νευρικών κυττάρων, άρα και με αλλαγές στον τρόπο που τα νευρικά κύτταρα επικοινωνούν μεταξύ τους. Θεωρείται ότι αυτές οι αλλαγές στον τρόπο που τα νευρικά κύτταρα επικοινωνούν μεταξύ τους μπορούν να προκαλέσουν τις κρίσεις της ημιπληγικής ημικρανίας.

Η ανακάλυψη γονιδίου που βρίσκεται στο χρωμόσωμα 8 και φαίνεται να εμφανίζεται πολύ συχνότερα σε ασθενείς με ημικρανία από ότι σε ανθρώπους χωρίς ημικρανίες αποτελεί σημαντική εξέλιξη, καθώς για πρώτη φορά εντοπίζεται γονίδιο που συμμετέχει στη παθοφυσιολογία μίας συχνής μορφής ημικρανίας (τα  γονίδια που είχαν ανευρεθεί παλαιότερα ευθύνονται για την ημιπληγική ημικρανία, μία εξαιρετικά σπάνια οντότητα).

Συγκεκριμένα το συγκεκριμένο γονίδιο πιθανότατα ευθύνεται για την συσσώρευση γλουταμικού οξέος (που είναι ένας από τους κυριότερους διεγερτικούς νευροδιαβιβαστές στον εγκέφαλο) στις συνάψεις του εγκεφάλου, γεγονός που οδηγεί σε υπερδραστηριότητα και υπερευερεθιστότητα των νευρικών κυττάρων, τα οποία κάτω από ορισμένες συνθήκες μπορούν να προκαλέσουν κρίσεις ημικρανίας.

Για να καταλήξουν στο συμπέρασμα αυτό,  ερευνητές από διεθνή επιστημονική ομάδα και από 40 ερευνητικά κέντρα εξέτασαν το γενετικό υλικό 50.000 ανθρώπων από τη Γερμανία, τη Φινλανδία και την Ολλανδία, μεταξύ των οποίων υπήρχαν άνθρωποι που έπασχαν από ημικρανίες και άνθρωποι που δεν αντιμετώπιζαν αυτό το πρόβλημα.  Περίπου το 26% των ημικρανικών που συμμετείχαν στη μελέτη είχαν το συγκεκριμένο γονίδιο, σε σχέση με το 20% των ανθρώπων χωρίς ημικρανία, κάτι που υποδεικνύει πως θα πρέπει να υπάρχουν και άλλα γονίδια ή συνδυασμοί γονιδίων που ευθύνονται για την ημικρανία.

Χρειάζεται στην ημικρανία να γίνουν εξετάσεις;

Όπως έχει αναφερθεί και νωρίτερα, δεν υπάρχει καμία ειδική εξέταση που να μπορεί να βάλει τη διάγνωση της ημικρανίας.

Η διάγνωση της ημικρανίας γίνεται με βάση το ιστορικό των πονοκεφάλων που ο ασθενής αναφέρει στο νευρολόγο του. Εφόσον το ιστορικό είναι τυπικό για ημικρανία και η νευρολογική εξέταση που θα διενεργήσει ο γιατρός δεν έχει παθολογικά ευρήματα, η διάγνωση της ημικρανίας τίθεται και δεν απαιτείται κανένας περαιτέρω έλεγχος με εξετάσεις.

Στην ημικρανία, όλες οι συνηθισμένες εξετάσεις (εξετάσεις αίματος, αξονική ή μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου) είναι φυσιολογικές. Ορισμένες εξετάσεις, όπως το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (αλλιώς: εγκεφαλογράφημα), είναι δυνατόν σε μερικούς ανθρώπους με ημικρανία να δείξουν ήπιες διαφορές από το φυσιολογικό. Ωστόσο, τέτοιου είδους ευρήματα, ακόμη και αν υπάρχουν, δεν μπορούν να βοηθήσουν στη διάγνωση της ημικρανίας, καθώς μπορεί να βρεθούν στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα και σε ανθρώπους χωρίς ημικρανία αλλά και χωρίς κανένα άλλο πρόβλημα υγείας. Επιπροσθέτως, ακόμη και αν αυτές οι διαφορές βρεθούν στο εγκεφαλογράφημα, δεν σημαίνουν πρακτικά κάτι για τον άνθρωπο (για παράδειγμα, δεν σημαίνουν ότι αυτός θα έχει πιο συχνές ή πιο δυνατές ημικρανίες ή ότι θα πρέπει να λάβει κάποια συγκεκριμένη θεραπεία). Για όλους τους παραπάνω λόγους, το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα δεν χρησιμοποιείται σήμερα ως εξέταση στη διάγνωση ή την παρακολούθηση ανθρώπων με ημικρανία, εκτός από ορισμένες, ειδικές περιπτώσεις που υπάρχουν άτυπα χαρακτηριστικά που μοιάζουν με επιληψία.

Σήμερα, που η ιατρική έρευνα στον τομέα της ημικρανίας προοδεύει σημαντικά, ξέρουμε ότι με ειδικές εξετάσεις (για παράδειγμα, ειδικού τύπου μαγνητική τομογραφία) μπορούμε να δούμε διαφορές ανάμεσα στον εγκέφαλο ανθρώπων με ημικρανία και ανθρώπων χωρίς ημικρανία. Για την ώρα όμως, αυτές οι εξετάσεις γίνονται μόνο σε ερευνητικό επίπεδο και δεν έχουν εφαρμογή στην καθημερινή κλινική ιατρική πράξη.

Ημικρανία χωρίς αύρα

• Περιγραφή της ημικρανίας χωρίς αύρα

Αν και πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι ημικρανία σημαίνει απαραίτητα «πόνος στο μισό κεφάλι», αυτό δεν είναι απαραίτητο. Πραγματικά, τις περισσότερες φορές, ο πόνος στην ημικρανία εντοπίζεται στο μισό του κεφαλιού: συχνά στην περιοχή πίσω από το ένα μάτι και τον κρόταφο, αλλά μπορεί επίσης να βρίσκεται στην κορυφή του κεφαλιού, ακόμα και στο πίσω μέρος του κεφαλιού ή και στον αυχένα. Ωστόσο, δεν είναι καθόλου σπάνιο ο πόνος να υπάρχει σε ολόκληρο το κεφάλι. Πολύ συχνά μπορεί κάποιος να παρατηρήσει ότι ο πόνος στην ημικρανία αλλάζει εντόπιση από κρίση σε κρίση. Δηλαδή, μπορεί τη μία φορά να εντοπίζεται στο δεξιό μισό του κεφαλιού και την επόμενη φορά στο αριστερό. Αυτό είναι ένα τυπικό χαρακτηριστικό της ημικρανίας.

Ο πόνος στην ημικρανία είναι συνήθως ιδιαίτερα δυνατός και συνοδεύεται από μία σειρά άλλων συμπτωμάτων, όπως το ότι ο άνθρωπος που έχει ημικρανία δεν μπορεί να ανεχθεί το φως, τους έντονους ήχους, τις μυρωδιές και επίσης ότι μπορεί να έχει τάση για εμετό ή και να κάνει εμετούς.

Η κρίση ημικρανίας διαρκεί από λίγες ώρες ως 2-3 ή και περισσότερες ημέρες, μέχρι να υφεθεί. Μετά από κάποιο διάστημα η ίδια ιστορία επαναλαμβάνεται, καθώς η κρίση επανέρχεται (σε κάποιους ανθρώπους μετά από αρκετούς μήνες, ενώ σε κάποιους μετά από λίγες ημέρες).

Ως αποτέλεσμα του πόνου αλλά και των υπολοίπων συμπτωμάτων, ο άνθρωπος που έχει ημικρανία δεν μπορεί να έχει φυσιολογική δραστηριότητα την ώρα της κρίσης, ενώ μπορεί να φτάνει σε ανάγκη για κατάκλιση σε ένα σκοτεινό δωμάτιο.

Η φαρμακευτική θεραπεία στην ημικρανία περιλαμβάνει παυσίπονα, ειδικά αντιημικρανικά φάρμακα και, ενδεχομένως, ειδική προφυλακτική αγωγή (δείτε περισσότερα στις σχετικές ενότητες) σε αντιδιαστολή με την «ημικρανία με αύρα» που περιγράφεται στη συνέχεια. Στο παρελθόν, αυτός ο τύπος ημικρανίας αποκαλούνταν «κοινή ημικρανία», όρος που δεν πρέπει να χρησιμοποιείται πια γιατί προκαλεί σύγχυση.

Ημικρανία με αύρα

Μερικοί άνθρωποι με ημικρανία (λιγότεροι από έναν στους τέσσερεις) ίσως έχουν αύρα πριν από μερικές από τις κρίσεις πονοκέφαλού τους. Συχνά, άνθρωποι με ημικρανία αποκαλούν λανθασμένα ως «αύρα» την ακαθόριστη και μη συγκεκριμένη αίσθηση ότι θα έρθει μία ημικρανική κρίση. Όμως, ο όρος αύρα αναφέρεται σε κάτι εντελώς διαφορετικό: «Αύρα», στην ημικρανία, είναι κάποια συγκεκριμένα νευρολογικά συμπτώματα (από την όραση, την αισθητικότητα, την κίνηση ή την ομιλία), που συνήθως προηγούνται του πόνου, τα βασικότερα από τα οποία θα αναφερθούν ακολούθως.

Η πιο κοινή αύρα αποτελείται από οπτικά συμπτώματα (οπτική αύρα). Συχνά, ο άνθρωπός που έχει οπτική αύρα μπορεί να βλέπει φωτεινές γραμμές, φωτάκια που αναβοσβήνουν ή και θαμπά τμήματα μέσα στο οπτικό του πεδίο (τα συμπτώματα αυτά αναφέρονται ενδεικτικά, καθώς υπάρχουν πολλοί τύποι οπτικής αύρας). Συχνά τα συμπτώματα συνυπάρχουν: Μία γραμμή, φωτεινή ή όχι, που μπορεί να αναβοσβήνει έχει από τη μία πλευρά της μία περιοχή όπου η όραση δεν είναι καθαρή (αυτό αποκαλείται ιατρικά «σπινθηροβόλο σκότωμα»).

Τα συμπτώματα της οπτικής αύρας εντοπίζονται σε τμήμα του οπτικού πεδίου (δεξιού ή αριστερού), κάτι που συχνά κάνει τον άνθρωπό που τα έχει, να θεωρεί, λανθασμένα, ότι τα συμπτώματα αφορούν στο ένα μάτι (δεξιό ή αριστερό).

Τα συμπτώματα της οπτικής αύρας μετακινούνται μέσα στο οπτικό πεδίο, συχνότερα κινούμενα από το κέντρο προς τα έξω. Αν εντοπίζονται σε ολόκληρο το ήμισυ του πεδίου, συχνά περιγράφεται ότι «φαίνονται τα πρόσωπα και τα αντικείμενα μισά». Διαρκούν χαρακτηριστικά λιγότερο από ώρα, και συχνά μόνο 15 ή 20 λεπτά.

Ο πονοκέφαλος της ημικρανίας συνήθως ακολουθεί την αύρα, αλλά σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να προηγείται ή να συμβαίνουν ταυτόχρονα.

Εκτός από τα οπτικά συμπτώματα, μερικοί άνθρωποι έχουν αισθητική αύρα (μούδιασμα ή «βελόνιασμα») σε ένα μέρος του σώματος. Η αισθητική αύρα περιλαμβάνει συνήθως το χέρι και το πρόσωπο στην ίδια πλευρά. Άλλοι άνθρωποι βιώνουν διαταραχές του λόγου ως τμήμα της αύρας τους (δεν βρίσκουν τις λέξεις ή και δεν μπορούν καθόλου να μιλήσουν).

Αν και τα συμπτώματα αύρας μπορούν να είναι (αρχικά, τουλάχιστον) τρομακτικά για μερικούς ανθρώπους, είναι γενικά αβλαβή, και οι άνθρωποι με ημικρανία με αύρα ίσως τα βιώσουν πολλές φορές στη διάρκεια της ζωής τους. Εντούτοις, θα πρέπει σε κάθε περίπτωση τέτοια συμπτώματα να αναφέρονται στον νευρολόγο, για να εξασφαλιστεί ότι δεν οφείλονται σε κάποια άλλη αιτία.

Αναλυτικότερα για την αύρα της ημικρανίας

Τα συμπτώματα της ημικρανικής αύρας προέρχονται από τον εγκέφαλο.

Είναι ευρέως αποδεκτό ότι τα συμπτώματα της αύρας εμφανίζονται λόγω ενός φαινομένου για το οποίο στα ελληνικά χρησιμοποιούμε τον όρο «φλοιώδης μετακινούμενη καταστολή» (στα αγγλικά: «Cortical Spreading Depression»).

Πρόκειται στην ουσία για ένα κινούμενο κύμα διέγερσης των νευρικών κυττάρων, που αρχίζει συνήθως στις οπτικές περιοχές του εγκεφάλου και μετακινείται αργά κατά μήκος της επιφάνειας του εγκεφάλου.

Το κύμα αυτό ακολουθείται από ένα μεγαλύτερης διάρκειας κύμα καταστολή της δραστηριότητας των νευρικών κυττάρων.

Το φαινόμενο αυτό μπορεί να ερμηνεύσει διάφορους τύπους αύρας, όπως για παράδειγμα τις φωτεινές οπτικές γραμμές που μερικοί πάσχοντες από ημικρανίας βιώνουν κατά τη διάρκεια της αύρας τους (προκαλούνται από το κύμα διέγερσης), αλλά και την παρακείμενη προσωρινή μερική απώλεια όρασης (κύμα καταστολής).

Γιατί μερικοί άνθρωποι με ημικρανία έχουν αύρα και άλλοι όχι;

Δεν υπάρχει ολοκληρωμένη και οριστική απάντηση για την ερώτηση αυτή, που έχει πραγματικά γίνει αντικείμενο διαφωνιών μέσα στην επιστημονική κοινότητα.

Προσπαθώντας να συνθέσω τις ισχύουσες θεωρίες, μπορώ να πω ότι θεωρείται ότι, με απλά λόγια, οι άνθρωποι με ημικρανία με αύρα ίσως να έχουν μια μικρή βιοχημική αλλαγή στα νευρικά κύτταρα του εγκεφαλικού φλοιού τους, που τους καθιστά πιο ευάλωτους να αναπτύξουν ένα φαινόμενο που καλείται «φλοιώδης μετακινούμενη καταστολή». Αυτό το φαινόμενο μπορεί ίσως να προκληθεί από ποικίλους παράγοντες, που διαφέρουν από άτομο σε άτομο, στους οποίους μπορεί να συμπεριλαμβάνονται κάποιοι από τους γνωστούς μας εκλυτικούς παράγοντες.

Η φλοιώδης μετακινούμενη καταστολή προκαλεί την αύρα και, ανάλογα με την περιοχή του εγκεφάλου που συμβάνει, μπορούμε να έχουμε οπτική, αισθητική ή άλλου τύπου αύρα.

Όσον αφορά τους ανθρώπους που έχουν ημικρανία χωρίς αύρα, η «έλλειψη» της αύρας ίσως οφείλεται στο ότι στον εγκέφαλο τους δεν συμβαίνει το φαινόμενο της φλοιώδους μετακινούμενης καταστολής ή, σύμφωνα με άλλους ερευνητές, στο ότι το φαινόμενο συμβαίνει, αλλά σε «σιωπηλές» περιοχές του εγκεφάλου.
Αν και οι ισχύουσες θεωρίες δίνουν αρκετές εξηγήσει για την αύρα, υπάρχουν ακόμη αρκετά σημεία που χρειάζεται να διευκρινιστούν. Ωστόσο, όσο προχωράει η ιατρική έρευνα, τόσο πιο πολύ καταλαβαίνουμε την αύρα, την ημικρανία και τα μυστικά τους.

Ημικρανική αύρα χωρίς κεφαλαλγία

Η ημικρανία με αύρα μπορεί να έχει ποικίλες μορφές. Έτσι, υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί να έχουν αύρα αλλά να μην έχουν κεφαλαλγία (πονοκέφαλο).

Ο συγγραφέας της σελίδας αυτής έχει δει προσωπικά αρκετούς τέτοιους ασθενείς, που υπάγονται στις εξής τρεις κατηγορίες:

– Στην πρώτη κατηγορία περιλαμβάνονται άνθρωποι που έχουν ημικρανία με αύρα και, κάποιες φορές, έχουν αύρα που δεν ακολουθείται από πονοκέφαλο. Το να συμβεί κάτι τέτοιο δεν είναι καθόλου σπάνιο, ανάμεσα στους ανθρώπους με ημικρανία με αύρα.

– Στη δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνονται άνθρωποι που παλαιότερα είχαν ημικρανία με αύρα και κατά την πρόοδο της ηλικίας τους χάθηκε το συστατικό του πονοκεφάλου, αλλά παρέμεινε η αύρα. Μία τέτοια εξέλιξη της ημικρανίας με αύρα είναι αρκετά συνηθισμένη.

– Στη τρίτη κατηγορία περιλαμβάνονται άνθρωποι που εξαρχής είχαν ημικρανική αύρα χωρίς πονοκέφαλο, πολλές φορές αρκετά συχνή και για αρκετά χρόνια.

Η διάγνωση της ημικρανικής αύρας χωρίς κεφαλαλγία είναι αρκετά δύσκολη, ωστόσο το γεγονός ότι η αύρα σε αυτούς τους ανθρώπους είναι συνήθως πανομοιότυπη από επεισόδιο σε επεισόδιο, αλλά συχνά αλλάζει πλευρά (αριστερά- δεξιά) διευκολύνει τα πράγματα. Θα πρέπει να τονιστεί ότι άνθρωποι με τέτοιου είδους συμπτώματα θα πρέπει να συμβουλευτούν τον γιατρό τους, ώστε να διερευνηθεί και να επιβεβαιωθεί ότι πρόκειται πράγματι για ημικρανική αύρα.

Θεραπεία σε ασθενείς με αύρα χωρίς κεφαλαλγία πρέπει να χορηγηθεί αν τα επεισόδια αύρας είναι συχνά, παρατεταμένα ή αν στην αύρα υπάρχει κινητική συνιστώσα, και συνήθως χορηγείται στα πλαίσια παρακολούθησης σε κάποιο Ιατρείο Κεφαλαλγίας.

Χρόνια ημικρανία

Ενώ στις περισσότερες ιατρικές παθήσεις, ο όρος «χρόνιος» σημαίνει ότι η πάθηση υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια, στην ημικρανία ο όρος «χρόνια ημικρανία» σημαίνει ότι η ημικρανία εμφανίζεται πολύ συχνά, περισσότερες από 15 ημέρες τον μήνα.

Δεν έχουν πολλοί άνθρωποι με ημικρανία τη χρόνια μορφή της: Οι περισσότεροι άνθρωποι με ημικρανία θα έχουν περιστασιακά και μόνο κρίσεις, συνήθως από 1 ως 3 φορές τον μήνα ή και αραιότερα.

Σε μερικούς ανθρώπους, εντούτοις, οι κρίσεις ημικρανίας μπορούν να γίνουν σταδιακά πολύ συχνές, και μπορούν ακόμη και να εξελιχθούν σε μια κατάσταση όπου ο άνθρωπος έχει πονοκέφαλο 15 ημέρες μηνιαίως ή περισσότερο, να μεταπέσει, δηλαδή, σε χρόνια ημικρανία.

Στη χρόνια ημικρανία μπορεί να χαθούν τα αρχικά, τυπικά χαρακτηριστικά της ημικρανίας και να υπάρχει ένας πονοκέφαλος συνεχής ή σχεδόν συνεχής, χωρίς δυσανεξία στο φως και τους θορύβους ή ναυτία και έμετο, ένας πονοκέφαλος δηλαδή που ίσως μοιάζει περισσότερο με πονοκέφαλο τάσεως (δείτε περισσότερα για αυτόν εδώ), παρά με ημικρανία.

Οι άνθρωποι που έχουν χρόνια ημικρανία πραγματικά υποφέρουν, βρισκόμενοι διαρκώς μέσα σε μία κατάσταση πόνου.

Υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες στις οποίες εντάσσονται άνθρωποι που αναπτύσσουν χρόνια ημικρανία.

– Στην πρώτη κατηγορία βρίσκονται άνθρωποι που κάνουν κατάχρηση των φαρμάκων που λαμβάνονται για την καταπολέμηση της ημικρανίας, σε όποια κατηγορία και αν ανήκουν αυτά (αναλγητικά, εργοταμινικά, τριπτάνες) (δείτε περισσότερα για τα φάρμακα στη σχετική ενότητα, κάνοντας κλικ εδώ). Το όριο για να πούμε ότι κάποιος κάνει κατάχρηση φαρμάκων είναι να λαμβάνει περισσότερα από 10 ή 15 χάπια τον μήνα, αν και υπάρχουν άνθρωποι με χρόνια ημικρανία που λαμβάνουν περισσότερα από 60 χάπια το μήνα. Σε κάθε τέτοια περίπτωση, μιλάμε, πέρα από την ημικρανία, και για πονοκέφαλο από κατάχρηση φαρμάκων.

– Στη δεύτερη κατηγορία εντάσσονται άνθρωποι που, ενώ αρχικά έχουν μια επεισοδιακή ημικρανία, η συχνότητα σταδιακά αυξάνεται και τελικά αναπτύσσουν χρόνια ημικρανία, χωρίς όμως να κάνουν κατάχρηση φαρμάκων. Οι λόγοι για τους οποίους συμβαίνει αυτό δεν έχουν πλήρως διαλευκανθεί. Μία εξήγηση μπορεί να είναι ότι συχνές κρίσεις ημικρανίας ευαισθητοποιούν βαθμιαία το σύστημα πόνου του εγκεφάλου, έτσι ώστε τελικά οι κρίσεις της ημικρανίας να έρχονται όλο και πιο εύκολα και συχνά. Αυτό δεν έχει αποδειχθεί, αλλά εάν κάποιος μηχανισμός όπως αυτός είναι η αιτία, εύκολα κάποιος θα μπορούσε να σκεφτεί ότι η προσεκτική διαχείριση και σωστή θεραπεία της ημικρανίας μπορεί να ελαχιστοποιήσει τον αριθμό κρίσεων που συμβαίνουν και τελικά να αποτρέψει την ανάπτυξη της χρόνιας ημικρανίας.

Η θεραπεία των ασθενών με χρόνια ημικρανία είναι ιδιαίτερα δύσκολη και απαιτεί φαρμακευτικούς χειρισμούς από πεπειραμένο ιατρό ή στα πλαίσια παρακολούθησης σε κάποιο Ιατρείο Κεφαλαλγίας, ειδικά δε αν συνυπάρχει και κεφαλαλγία από κατάχρηση φαρμάκων, μία οντότητα ακόμη δυσκολότερη στην αντιμετώπισή της.

Απλά αναλγητικά στη θεραπεία της ημικρανίας

Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται φάρμακα όπως η παρακεταμόλη (κυκλοφορεί στην αγορά με διάφορες ονομασίες). Τα φάρμακα αυτά έχουν γενική αναλγητική δράση, είναι δηλαδή παυσίπονα που μπορεί να τα πάρει κάποιος αν έχει ημικρανία και πονάει το κεφάλι του, αλλά μπορεί επίσης να τα πάρει αν πονάει το δόντι του ή η μέση του.

Ορισμένοι άνθρωποι που έχουν ήπιας έντασης ημικρανίες μπορούν να πετύχουν να σταματήσουν μία κρίση με χρήση ενός απλού αναλγητικού, αλλά άνθρωποι με μέτριας ή μεγάλης έντασης ημικρανίες συνήθως δεν τα βρίσκουν αρκετά αποτελεσματικά.

Έτσι, αν σε κάποιον άνθρωπο με ημικρανία τα απλά αναλγητικά είναι αποτελεσματικά (υπενθυμίζεται ότι ο στόχος πρέπει να είναι  να περνάει εντελώς ο πόνος, όχι απλά να μειώνεται η έντασή του) και η χρήση που κάνει είναι λίγες φορές τον μήνα, τότε η ημικρανία του βρίσκεται μάλλον υπό έλεγχο.

Ο ειδικός στους πονοκεφάλους γιατρός σπάνια θα προτείνει ένα φάρμακο αυτής της κατηγορίας για τη συμπτωματική θεραπεία της ημικρανίας, και αυτό εξηγείται εύκολα, αν αναλογιστούμε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που θα επισκεφτούν έναν ειδικό γιατρό ή ένα Κέντρο Κεφαλαλγίας, σίγουρα θα έχουν δοκιμάσει τα απλά αναλγητικά, πιθανότατα χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία.

Όπως ισχύει για όλα τα φάρμακα, έτσι και τα απλά αναλγητικά δεν είναι εντελώς «αθώα», καθώς έχουν αντενδείξεις και παρενέργειες. Για παράδειγμα, αν κάποιος έχει έλκος στο στομάχι ή αν έχει παθολογική τάση για εύκολες αιμορραγίες, μάλλον δεν θα πρέπει να παίρνει αυτά τα φάρμακα.

Τα φάρμακα αυτά δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται καθημερινά ή πολύ συχνά, αλλά αν χρησιμοποιούνται λίγες φορές τον μήνα, τότε συνήθως δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα.

Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη στη θεραπεία της ημικρανίας

Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται φάρμακα όπως η νιμεσουλίδη, το τολφεναμικό οξύ, η ιβουπροφένη, η ναπροξένη και αρκετά άλλα, αλλά και τα ασπιρινούχα. Τα φάρμακα αυτά έχουν γενική αναλγητική δράση, είναι δηλαδή παυσίπονα που μπορεί να τα πάρει κάποιος αν έχει ημικρανία και πονάει το κεφάλι του, αλλά μπορεί επίσης να τα πάρει αν πονάει το δόντι του ή η μέση του.

Ορισμένοι άνθρωποι που έχουν ήπιας ή μέτριας έντασης κρίσεις ημικρανίας μπορούν να πετύχουν να σταματήσουν μία κρίση με χρήση κάποιου από αυτά τα φάρμακα, αλλά άνθρωποι με μεγάλης έντασης κρίσεις ημικρανίας συνήθως δεν τα βρίσκουν αρκετά αποτελεσματικά.

Έτσι, αν σε κάποιον άνθρωπο με ημικρανία τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη είναι αποτελεσματικά (υπενθυμίζεται ότι ο στόχος είναι  να περνάει εντελώς ο πόνος, όχι απλά να μειώνεται η έντασή του) και η χρήση που κάνει είναι λίγες φορές τον μήνα, τότε η ημικρανία του βρίσκεται μάλλον υπό έλεγχο.

Ο ειδικός στους πονοκεφάλους γιατρός δεν θα προτείνει συχνά ένα φάρμακο αυτής της κατηγορίας για τη συμπτωματική θεραπεία της ημικρανίας, και αυτό εξηγείται εύκολα, αν αναλογιστούμε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που θα επισκεφτούν έναν ειδικό γιατρό ή ένα Κέντρο Κεφαλαλγίας, πιθανότατα θα έχουν δοκιμάσει τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία.

Όπως ισχύει για όλα τα φάρμακα, έτσι και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη έχουν αντενδείξεις και παρενέργειες. Για παράδειγμα, αν κάποιος έχει έλκος στο στομάχι ή αν έχει παθολογική τάση για εύκολες αιμορραγίες, δεν πρέπει να παίρνει αυτά τα φάρμακα.

Όπως όλα τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται τη θεραπεία της ημικρανικής κρίσης, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται καθημερινά ή πολύ συχνά, αλλά αν χρησιμοποιούνται λίγες φορές τον μήνα, τότε συνήθως δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα.

Σε κάθε περίπτωση, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη θα πρέπει να λαμβάνονται μόνο μετά από σύσταση γιατρού.

Προφυλακτική θεραπεία της ημικρανίας

Σε μερικούς ανθρώπους με ημικρανία, πέρα από τα φάρμακα που θα συστηθούν για την αντιμετώπιση της ημικρανικής κρίσης, μπορεί να προταθεί η χρήση ειδικoύ τύπου θεραπείας που ονομάζεται “Προφυλακτική Θεραπεία για την Ημικρανία” ή, αλλιώς, “Προφύλαξη της Ημικρανίας”.

Αυτό, με απλά λόγια, σημαίνει ότι ο ασθενής θα παίρνει, για ορισμένο χρονικό διάστημα, καθημερινά κάποιο φάρμακο για την ημικρανία του.

Ο κύριος σκοπός της προφυλακτικής θεραπείας είναι η μείωση της συχνότητας των κρίσεων ημικρανίας. Δευτερευόντως, η μείωση της έντασης και της διάρκειας τους.

Η προφυλακτική θεραπεία δεν εφαρμόζεται σε όλους τους ανθρώπους με ημικρανία. Αντίθετα, θα πρέπει να γίνει προσεκτική επιλογή των ανθρώπων που θα την λάβουν. Οι συνηθέστεροι λόγοι για τους οποίους ο ειδικός στους πονοκεφάλους γιατρός θα προτείνει προφυλακτική θεραπεία είναι:

1. Η ύπαρξη συχνών ή μεγάλης διάρκειας ημικρανικών κρίσεων (συνήθως, πάνω από 3 ημέρες τον μήνα με ημικρανία).
2. Η μη ικανοποιητική αντιμετώπιση των κρίσεων της ημικρανίας με χρήση φαρμάκων (γιατί δεν είναι αρκετά αποτελεσματικά ή γιατί προκαλούν παρενέργειες ή γιατί υπάρχει αντένδειξη για τη χρήση τους).
3. Η υπέρμετρη χρήση φαρμάκων (για την κατάχρηση φαρμάκων δείτε περισσότερα εδώ).
4. Η ύπαρξη ιδιαίτερων μορφών ημικρανίας (ημικρανία με παρατεταμένη αύρα, ημιπληγική ημικρανία κ.α.)
5. Η συνύπαρξη άλλων καταστάσεων, όπως η επιληψία ή η μελαγχολία, οι οποίες αμοιβαία με την ημικρανία θα μπορούσαν να βοηθηθούν με την χρήση προφυλακτικής θεραπείας.

Με βάση την ύπαρξη ενός ή περισσοτέρων από τους παραπάνω λόγους, ο γιατρός κρίνει για τη σύσταση ή όχι προφυλακτικής θεραπείας.

Τα φάρμακα που διατίθενται για την προφυλακτική θεραπεία της ημικρανίας διακρίνονται σε 5 μεγάλες κατηγορίες:
• Αναστολείς διαύλων ασβεστίου
• β- αδρενεργικοί αναστολείς
• Αντικαταθλιπτικά φάρμακα
• Νευροτροποποιητικά (αντιεπιληπτικά) φάρμακα
• Διάφορα άλλα φάρμακα

Και μόνο με την ανάγνωση της παραπάνω λίστας, γίνεται φανερό ότι, σε αντίθεση με την θεραπεία της ημικρανικής κρίσης, όπου υπάρχουν οι τριπτάνες που είναι φάρμακα με εξειδικευμένη δράση, στην προφυλακτική θεραπεία της ημικρανίας δεν υπάρχει κανένα απόλυτα εξειδικευμένο φάρμακο.

Αντίθετα, όλα τα φάρμακα που χορηγούνται στην προφύλαξη της ημικρανίας χρησιμοποιούνται και σε άλλες παθήσεις, όπως ο ίλιγγος, οι καρδιοπάθειες, η μελαγχολία και η επιληψία.  Ωστόσο, θα πρέπει να γίνει σαφές ότι για όλα τα φάρμακα της προφύλαξης της ημικρανίας υπάρχουν ξεκάθαρα επιστημονικά στοιχεία που υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα  και την ασφάλεια τους στην ημικρανία, ενώ θα πρέπει να γίνεται ξεκάθαρο στους ασθενείς ότι τα φάρμακα αυτά τους προτείνονται για την ημικρανία τους και μόνο και το ότι δεν υπάρχει οποιαδήποτε σχέση της ημικρανίας τους με οποιαδήποτε άλλη πάθηση για την οποία μπορεί να έχει ένδειξη κάποιο από τα φάρμακα.

Πηγή: madata.gr